Szkoła Podstawowa w Czerniejowie - spczerniejow.gminajablonna.pl

Co charakteryzuje głoskę „k”?

Głoska „k” jest kwalifikowana jako ustna, bezdźwięczna, tylnojęzykowa, zwarto-wybuchowa, twarda. Ok, ale pewnie zastanawiacie się co to wszystko oznacza – zatem do rzeczy.

Podczas realizacji głoski „k” powietrze przedostaje się przez usta, a grzbiet języka przesuwa ku tyłowi. Jej cechą charakterystyczna jest także zwarto – wybuchowość to znaczy, że przy jej wymawianiu dochodzi do zwarcia i gwałtownego rozwarcia narządów artykulacyjnych. „K” jest głoską bezdźwięczną co oznacza, że w momencie jej wymawiania nie drgają wiązadła głosowe. Jest także głoską twardą, co oznacza, że język nie zmienia położenia na środkowo – językowe.

Jak prawidłowo realizować głoskę „k”?

Podczas realizacji głoski „k” wargi powinny być delikatnie rozchylone i spłaszczone. Masa języka powinna być przesunięta ku tyłowi. Podniebienie miękkie zostaje opuszczone, zamykając drogę ku jamie nosowej.

Co jest przyczyną kappacyzmu?

Przyczyną kappacyzmu jest nieprawidłowa praca tylnej części języka oraz niewielka sprawność ruchowa języka.
Dodatkowo wymienić należy:

• Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, które uniemożliwia językowi swobodne cofnięcie się
• Zaburzenia słuchu fonemowego
• Nieprawidłowe wzorce z otoczenia
• Uszkodzenie słuchu

Jak rozpoznać, że dziecko ma kappacyzm?

Jeżeli zauważysz u swojego dziecka poniższe symptomy jak najszybciej zapisz się na wizytę do logopedy.

• Dziecko pomimo ukończenia trzeciego roku życia wciąż nie wymawia głoski
• Dziecko w wyrazach zamienia głoskę „k” na inną np. „t” – totet zamiast kotek, Tasia zamiast Kasia
• Dziecko pomija głoskę „k” w wyrazach np. asza zamiast kasza, lustero zamiast lusterko

Agnieszka Mazur

Czerniejów, 23.05.2024 r. 

Lamdacyzm w praktyce logopedy

Jak wymawiac głoskę [l]? Czy jest ważnym elementem artykulacji dziecka 3letniego? Dlaczego głoska [l] ma znaczący wpływ na prawidłowy rozwój wymowy.  Zapraszam do Adademii Logopedy działającej w ramach Projektu Unijnego "Wdrożenie programów rozwojowych w Szkołach Podstawowych Gminy Jabłonna". 

Lambdacyzm, inaczej zwany lelaniem, to zaburzona realizacja głoski/l/. Choć głoska ta jest rzadko zniekształcana, jej poprawna wymowa jest niezwykle ważna z uwagi na to, że układ artykulacyjny głoski (czyli pionowy ruch szerokiego języka i kontakt jego czubka z wałkiem dziąsłowym) stanowi punkt wyjścia do terapii rotacyzmu oraz sygmatyzmu (głosek sz, ż, cz, dż).

W obrębie lambdacyzmu wyróżniamy;

•Paralambdacyzm (inaczej substytucja), która polega na zastępowaniu głoski /l/ inną, wypowiadaną prawidłowo głoską, najczęściej /j/, /ł/. Dziecko wymawia „jaja” lub „łała” zamiast słowa „lala”. Jeżeli taką nieprawidłowość obserwujemy u dziecka 4 - letniego lub starszego, konieczna jest interwencja logopedy.

•Mogilambdacyzm (elizja), to opuszczanie głoski w wyrazach. W systemie fonetycznym dziecka obserwujemy brak głoski /l/ (np.: las–as, lis-is). Podobnie jak w przypadku substytucji, elizje utrzymujące się dłużej niż do 4 roku życia należy poddać terapii.

•Lambdacyzm właściwy (czyli deformacja dźwięku /l/). Polega na artykulacji głoski niezgodnie z normą ortofoniczną języka polskiego. Najczęściej /l/ wymawiane jest międzyzębowo, czyli czubek języka lub jego przednia część wsuwa się pomiędzy zęby. Głoska jest realizowana bez zwarcia czubka języka z wałkiem dziąsłowym górnym i bez prawidłowej pionizacji języka. Wada wymaga korekcji logopedycznej niezależnie od wieku dziecka.

Przyczyny zaburzonej realizacji głoski /l/ są różne i najczęściej spowodowane kilkoma czynnikami. Do najczęstszych należy:

- niską sprawnością języka,

- brak pionizacji języka,

- ograniczone możliwości pionizacji z powodu skróconego wędzidełka języka,

- nieprawidłowy tor oddechowy i/lub infantylny sposób połykania,

- wada zgryzu (szczególnie zgryz otwarty),

- braki w uzębieniu,

- wada słuchu,

- zaburzony słuch fonematyczny,

- nieprawidłowe wzorce otoczenia.

Terapia lambdacyzmu obejmuje kilka etapów:

1. Ćwiczenia przygotowawcze, których głównym celem jest usprawnienie i pionizacja języka. W razie potrzeby także korekta zaburzonych funkcji (np. oddychania, połykania, słuchu fonemowego czy fonetycznego);

2. Wywołanie prawidłowej głoski, której realizacja jest zgodna z ogólnopolską normą ortofoniczną;

3. Utrwalanie prawidłowej wymowy głoski w sylabach, wyrazach, wyrażeniach, zdaniach, dłuższych wypowiedziach, tekstach i rymowankach logopedycznych, czyli tzw. mowie kontrolowanej;

4. Automatyzacja głoski, czyli opanowanie właściwej realizacji głoski w mowie spontanicznej.Dzieci stosunkowo szybko opanowują właściwą realizację głoski w mowie kontrolowanej. Znacznie trudniejsze jest prawidłowe wypowiadanie ćwiczonej głoski w mowie spontanicznej. Automatyzacja głoski wymaga często wielu systematycznych powtórzeń, także poza gabinetem logopedycznym.

Przykładowe ćwiczenia przygotowujące do realizacji głoski /l/

1. oblizywanie językiem wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni górnych

zębów – zabawa „Mycie ząbków”

2. przytrzymywanie przez kilka sekund szerokiego języka za górnymi zębami

przy szeroko otwartych ustach – zabawa „Żołnierz na baczność”

3. przy otwartych ustach układanie szerokiego, rozluźnionego języka na

górnej wardze, a następnie cofanie go za górne zęby – zabawa „Język bawi 

się w chowanego”

4. przy otwartych ustach dotykanie czubkiem szerokiego języka naprzemiennie

górnego, a następnie dolnego dziąsła, bez poruszania dolną szczęką – zabawa

„Dzięciołek”

5. przesuwanie szerokim językiem od górnych zębów w kierunku gardła –

zabawa „Malowanie sufitu”

6. kląskanie szerokim językiem o podniebienie – zabawa „Konik”.

7. język przyklejony do podniebienia, opuszczanie i unoszenie żuchwy (dolnej

szczęki) – zabawa „Język na gumce”. To ćwiczenie rozciąga wędzidełko.

8. czubek języka oparty o górne jedynki, boki języka próbujemy podciągać do

górnych zębów trzonowych (boki języka zaczną falować jak skrzydła motyla) –

zabawa „Motyl”

W początkowym etapie ćwiczenia logopedyczne najlepiej wykonywać przed lustrem – ważna jest bowiem precyzja wykonywany ruchów, zwłaszcza ruchów języka. Każde ćwiczenie wymaga również kilku powtórzeń. Aby usprawnianie aparatu mowy było dla dziecka bardziej atrakcyjne, nadajemy mu formę zabawy i przeprowadzamy je, wykorzystując obrazki, gry planszowe, wierszyki, opowiadania, czy choćby losowanie karteczek z wypisanymi ćwiczeniami.

Materiał wyrazowy pomocny przy ćwiczeniach głoski/l/:

la, lo, le, lu, li, ly;

ala, olo, ele, ulu, ili, yly;

al, ol, el, ul, il, yl.

Las, lato, lalka, lampa, lawina, latawiec, los, lot, lokal, lotnik, lotnisko, lody, lodówka, lew, leń, leki, leżak, lekarz, lemoniada, lekcja, lód, luty, luneta, ludzie;

Hala, sala, fala, balon, palec, walec, palma, widelec, balet, kolonia, pole, kula, cebula, butelka, koszula, czekolada, kolega, żelki, kolano, talerzyk, samolot;

Bal, stal, metal, szal, ul, sól, hotel, fotel, motyl, szpital, tunel, kabel, pędzel, gol.

Zapalona lampa, lody czekoladowe, powolna lokomotywa, pluszowy fotel,

leśny ludek, malutki ul, butelka mleka, leśna polana, mleczna czekolada,

lufa pistoletu, lotnik i pilot, kulki lodów, lot motyla, pole lnu, kolega i koleżanka,

medale z olimpiady, stolica Polski, opaleni plażowicze, klawisze laptopa.

Na leżaku leży leń.

Alicja bawi się lalka.

Lubię spacerować po plaży,

Lalka Amelki ma zieloną bluzkę.

Bolek leci samolotem do Honolulu.

Daniel poleciał samolotem do Londynu.

Tola kupiła bilet ulgowy do Lublina.

Delfiny lubią towarzystwo ludzi

Agnieszka Mazur

Czerniejów, 6.06.2024 r

Czym jest jąkanie?

Pewne przypadłości nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ani życia, ale są mimo to bardzo uciążliwe i utrudniają codzienne życie. Jedną z takich dolegliwości jest jąkanie. 

Co powoduje jąkanie?

 Aż do dzisiaj przyczyny jąkania nie są do końca znane. Braki płynności mowy mogą być spowodowane chociażby przez rozmaite zaburzenia oddychania. Neurolodzy u osób, które się jąkają, zaobserwowali niepełny wydech wywołany przez zbyt szybki następny wdech. Oddychanie piersiowe odbywa się przy ściśniętej przeponie i przy jednoczesnym braku uruchomienia brzusznych mięśni oddechowych. 

Jąkanie się może też mieć genezę w asymetrycznym oddychaniu, kiedy to jedna część przepony pracuje w innym tempie od drugiej. Elementami nieprawidłowego oddychania są ponadto skurcze podniebienia i mięśni języka, a także zaciskanie strun głosowych. 

Kiedy pojawia się jąkanie?

Jąkanie najczęściej pojawia się w dzieciństwie. Zaobserwowano, że dzieci, których bliscy krewni się jąkają, cierpią na tę przypadłość aż trzy razy częściej. Jedna z teorii na temat przyczyn jąkania się wśród dzieci głosi, że ich matki mówią szybciej niż inne. Opisywane zaburzenie mowy częściej występuje wśród chłopców niż wśród dziewczynek, ponieważ mają one lepiej rozwinięte ciało modzelowate, które łączy prawą i lewą półkulę mózgu. Badania obrazowe rezonansem magnetycznym, jakie przeprowadzono na mózgach osób jąkających się, wykazały natomiast, że aktywność półkuli lewej (odpowiedzialnej za mowę) jest u nich niższa niż półkuli prawej. Jąkanie u dwulatka przyczyny może mieć na wielu podłożach. 

Czy jąkanie się jest dziedziczne?

Ryzyko wzrasta o 30 – 40%, gdy jedno z rodziców jest osobą jąkającą się (nie jest to jednak przypadłość dziedziczna –wzrasta jedynie skłonność do jej wystąpienia), lecz czynnikiem predysponującym do jąkania jest też m.in. ogólna niesprawność motoryczna, objawiająca się opóźnionym rozwojem mowy i rozpoczęciem chodzenia. Jąkanie w przypadku wielu dzieci jest efektem rozwojowej niepłynności mówienia, która wraz z wiekiem zmniejsza się, kiedy doskonalony jest przez dziecko system językowy. Kluczowe jest w tym okresie nieutrwalanie niewłaściwych nawyków przez reakcje otoczenia. Dziecko jąkające się nie zawsze jednak upora się z tym problemem tylko dzięki profilaktyce i często potrzebna jest pomoc specjalistów. 

Jak wyleczyć jąkanie? 

Pierwszym krokiem powinna być wizyta u logopedy. Niezależnie od zaproponowanych przez niego metod, których może być wiele, najważniejsze jest jednak zaangażowanie samego pacjenta oraz współudział bliskich i rodziny. W niektórych przypadkach potrzebne jest zastosowanie farmakoterapii, która polega na podawaniu leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych, pomagających uporać się ze strachem przed mówieniem. Jak leczyć jąkanie? Proces ten opiera się przede wszystkim na terapii logopedycznej, łączącej metody bezpośrednie (ćwiczenia słuchowe, artykulacyjne, oddechowe i emisyjne) z pośrednimi – wpływaniem na procesy znajdujące się u podstaw mówienia. Sposoby na jąkanie się obejmują m.in. leczenie farmakologiczne, polegające nie tylko na podaniu leków przeciwdepresyjnych, ale też np. przeciwpadaczkowych i obniżających napięcie mięśniowe.

Ważne w leczeniu tej przypadłości są ćwiczenia kształtowania płynności mowy poprzez przeciąganie samogłosek, wspomaganie mowy gestami i rytmizację mówienia. Wykorzystywane bywają też metody wspomagania aparaturowego. Mają one na celu transpozycję częstotliwości mowy i wykorzystanie opóźnionego słuchowego sprzężenia zwrotnego. 

Jak leczyć jąkanie u dzieci? 

Podstawę stanowi współpraca z rodzicami, których trzeba nauczyć, żeby mówili do dziecka wyraźniej i wolniej. Nie mogą go też oni zasypywać uwagami ani poleceniami. Konieczne jest też wykazywanie cierpliwości w słuchaniu dziecka, ponieważ krytykowanie go, karcenie lub okazywanie zniecierpliwienia z powodu niepłynnej mowy grozi pogłębieniem zaburzenia.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 Agnieszka Mazur

13.06.2024

ROZSZCZEP WARG I PODNIEBIENIA 

Zastanawiając się nad kolejnym zaburzeniem, postanowiłam przybliżyć Państwu jedną z częstych wad wrodzonych. O jej istnieniu, dowiadujemy się najczęściej jeszcze w okresie życia prenatalnego naszego dziecka. Jednak główne działania możemy podjąć dopiero po porodzie. Czym jest rozszczep? Jak pomóc dziecku? I czy logopeda jest ważny dla rozwoju jednostki z rozszczepem warg i podniebienia. 

Czym jest rozszczep wargi i podniebienia?

Rozszczep wargi i podniebienia to przerwanie ciągłości anatomicznej jamy ustnej i nosa. Może występować:

a) osobno (tylko rozszczep wargi lub tylko rozszczep podniebienia),

b) wspólnie,

c) obustronnie (obustronny rozszczep warg i podniebienia). 

Rozszczepy zaliczają się do 10 najczęściej występujących wad wrodzonych. Dotykają zarówno dziewczynek, jak i chłopców i występują na całym świecie. 

Rozszczep to wada widoczna gołym okiem. Jest problemem wizualnym, wpływa również na rozwój mowy dziecka, nie oddziałuje jednak na ogólny rozwój malucha. Problemy rozwojowe mogą pojawić się wówczas, gdy rozszczepowi towarzyszą inne wady wrodzone, często bardziej skomplikowane. 

Rozszczep wargi i podniebienia – rodzaje

Rozszczepy wargi i podniebienia mogą dotyczyć:

a) tylko czerwieni warg,

b) czerwieni warg i otworu nosowego,

c) wału dziąsłowego (miejsca, z którego u zdrowego dziecka wyrastają zęby).

Rozszczepy najczęściej są zlokalizowane po lewej stronie.

Do najczęściej występujących rodzajów rozszczepów zalicza się:

1. rozszczep podniebienia miękkiego i języczka podniebiennego,

2. rozszczep podniebienia miękkiego i twardego, który nie obejmuje wałów dziąsłowych (dziecku prawdopodobnie wyrosną zęby) i warg,

3. rozszczep jednostronny całkowity – rozszczep podniebienia miękkiego i twardego, a także wyrostka zębodołowego oraz wargi po lewej lub prawej stronie,

4. rozszczep całkowity obustronny – rozszczep podniebienia miękkiego i twardego po prawej i lewej stronie, obejmujący wyrostek zębodołowy po obu stronach oraz wargę również po obu stronach.

Zdarzają się przypadki rozszczepu podniebienia twardego i miękkiego wraz z cofniętą dolną szczęką (żuchwą), którym towarzyszy zapadający się język. Taki zespół wad określany jest mianem zespołu Pierre’a Robina.

Rozszczep wargi i podniebienia – przyczyny

Rozszczepy zaliczane są do wad wrodzonych, co oznacza, że powstały jeszcze w życiu płodowym dziecka. Warto zaznaczyć, że tworzenie podniebienia rozpoczyna się już w 4. tygodniu życia płodowego. Jeżeli w okresie 7-8. tygodnia życia nastąpią komplikacje, istnieje ryzyko, że podniebienie nie zamknie się. 

Przyczyny występowania rozszczepów nie są do końca znane. Według badaczy najprawdopodobniej należą do nich:

1. zanieczyszczenie środowiska naturalnego, które z każdym rokiem wzrasta (podobnie jak liczba dzieci z rozszczepem),

2. choroby matki w okresie 4-12. tygodnia ciąży,

3. zatrucia,

4. podwyższona temperatura ciała,

5. infekcje,

6. choroby zakaźne,

7. grypa,

8. cukrzyca,

9. niewydolność krążenia,

10. niewydolność nerek,

11. stres,

12. urazy we wczesnym etapie ciąży,

13. przyjmowane leki,

14. promieniowanie rentgenowskie,

15. niedobory witamin,

16. czynniki genetyczne.

Fakt, że przyczyny występowania zaburzenia nie są do końca znane, sprawia, że trudno zapobiegać temu zjawisku.

Rozszczep wargi i podniebienia – leczenie

Dziecko z rozszczepem zostaje poddane wielu operacjom, których wykonanie ma na celu odtworzenie prawidłowej struktury podniebienia i nadanie twarzy estetycznego wyglądu. Rozszczep wargi operuje się najczęściej między 3. a 6. miesiącem życia dziecka. Dla chirurgów i chirurgów plastycznych ważne jest, aby u dziecka pojawiły się pierwsze siekacze górne i dolne. Zbyt wczesna operacja może wywołać:

a) zahamowanie wzrostu szczęki i środkowej części twarzy,

b) zniekształcenie łuków zębowych i późniejsze wady zgryzu. 

Operację rozszczepu podniebienia przeprowadza się między 1. a 2. rokiem życia dziecka. Jej celem jest oddzielenie jamy ustnej od jamy nosowej. Najprawdopodobniej w przyszłości dziecko będzie musiało przejść jeszcze wiele operacji, aby w jak największym stopniu poprawić jego funkcjonowanie.

Mowa dziecka z rozszczepem wargi i podniebienia

U dziecka z rozszczepem pojawia się wiele wad wymowy ze względu na warunki anatomiczne panujące w jego jamie ustnej. Przeprowadzone operacje nie gwarantują tego, że dziecko będzie mówiło prawidłowo. Przywracają one jedynie prawidłową anatomię jamy ustnej. 

Mowa dziecka rozszczepowego charakteryzuje się:

1. małą wyrazistością (otoczenie dziecka często nie rozumie jego mowy)

2. nieumiejętnością wymawiania głosek d,t,

3. zaburzonymi samogłoskami,

4. zaburzonymi spółgłoskami,

5. nosowaniem (dziecko mówi przez nos).

Rozszczep podniebienia i/lub wargi ma wpływ na całe życie dziecka. Skutki wystąpienia tego zaburzenia mają różny charakter i zasięg. Dlatego tak ważna jest wczesna terapia i specjalistyczna pomoc.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------